خوزتوریسم
تالاب شادگان؛ جایی که هنر حصیربافی نفس می‌کشد
تالاب شادگان؛ جایی که هنر حصیربافی نفس می‌کشد
حصیربافی که هنری خانوادگی در شهرستان شادگان به شمار می‌رود قرار است به زودی به نام شادگان به ثبت ملی برسد.
علی نواصر: در سایه‌های آرام نی‌های تالاب شادگان، خانه کوچک «مدینه» زنی ۵۸ ساله با دست‌هایی پر از هنر و زندگی، قرار دارد. اینجا جایی است که بوی خوش حصیرهای بافته‌شده با عشق، با نسیم تالاب درهم می‌آمیزد و قصه‌های نسل‌ها را زنده نگه می‌دارد. «مدینه» با چهره‌ای که از سال‌ها تلاش و صبوری حکایت می‌کند، کنار تالاب نشسته و با حرکتی آرام و ماهرانه، تار و پود طبیعت را به هم می‌بافد.
حصیربافی برای او تنها یک هنر نیست؛ میراثی است که از پدران و مادرانش به او رسیده و او نیز با عشق و دقت، آن را به فرزندان و نوادگانش منتقل کرده است. هر بافته‌اش، حکایتی از زندگی، مقاومت و امید است. مدینه می‌گوید: «این هنر بخشی از وجود من است. مثل نفس کشیدن است. نمی‌توانم بدون آن زندگی کنم.»
خانه‌اش کنار تالاب بزرگ شادگان گویی بخشی از طبیعت است. صدای پرندگان و آرامش آب، همراه همیشگی او در ساعات طولانی کارش هستند. تالاب نه تنها منبع الهامش بلکه ماده اولیه هنرش را نیز فراهم می‌کند. نی‌های بلند و انعطاف‌پذیر، زیر دستان توانمند او به زیباترین شکل ممکن جان می‌گیرند و به سبدها، زیراندازها و آثار هنری بدیع تبدیل می‌شوند.
مدینه با چشمانی که گویی خاطرات نسل‌ها را در خود جای داده، به آینده می‌اندیشد. او می‌داند که این هنر، تنها با عشق و تلاش زنده می‌ماند و به همین دلیل، تمام تلاش خود را کرده تا این میراث را به نسل‌های بعد منتقل کند. «من به بچه‌ها و نوه‌هایم یاد دادم که چطور حصیر ببافند. این هنر، بخشی از هویت ماست و نباید فراموش شود.»
راه اندازی موزه حصیر
چندی قبل موزه صنایع دستی حصیری ایران در روستای صراخیه شهرستان شادگان به‌طور رسمی گشایش یافت. این موزه که با مساحتی حدود ۲۰۰ متر مربع راه‌اندازی شده، علاوه بر نمایش صنایع دستی حصیربافی روستای صراخیه، تولیدات حصیربافی از سراسر کشور را نیز به نمایش گذاشته است. این اقدام به عنوان گامی مهم در جهت توسعه صنایع دستی و معرفی این هنر سنتی به عنوان منبع درآمد و اشتغال‌زایی برای مردم محلی مورد استقبال قرار گرفته است.
محمد جوروند، مدیرکل میراث فرهنگی استان خوزستان در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص موزه حصیر شادگان گفت: این موزه با مساحت حدود ۲۰۰ متر مربع، به عنوان یک مرکز فرهنگی و هنری، علاوه بر نمایش صنایع‌دستی روستای صراخیه، تولیدات مختلف حصیربافی کشور را نیز به معرض نمایش گذاشته است.
جوروند افزود: توسعه صنایع‌دستی و معرفی آن به گردشگران و علاقه‌مندان، نه تنها به حفظ و احیای این هنرهای سنتی کمک می‌کند، بلکه به ایجاد اشتغال و منبع درآمد برای مردم محلی نیز کمک شایانی خواهد کرد.
وی تأکید کرد: صنایع‌دستی به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع درآمدزایی در مناطق روستایی و شهری، نقش بسزایی در بهبود وضعیت اقتصادی خانواده‌ها دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی استان خوزستان با اشاره به موقعیت جغرافیایی موزه صنایع‌دستی حصیری گفت: قرارگیری این موزه در کنار تالاب شادگان، یک اتفاق مثبت و استراتژیک است. این موقعیت به تولیدکنندگان صنایع‌دستی این امکان را می‌دهد که محصولات خود را به گردشگران و بازدیدکنندگان ارائه دهند و از این طریق، به رونق اقتصادی منطقه کمک کنند.
جوروند همچنین به اهمیت شادگان به عنوان «شهر ملی حصیر» اشاره کرد و گفت: شادگان به عنوان یک مرکز مهم در حصیربافی شناخته می‌شود و خانواده‌های زیادی در این شهر به این هنر مشغول هستند. این موزه می‌تواند به عنوان یک پل ارتباطی بین تولیدکنندگان و بازارهای هدف عمل کند و به معرفی بیشتر این هنر و محصولات آن کمک کند.
وی افزود: موزه حصیر شادگان نه تنها به عنوان یک مرکز نمایشگاهی عمل می‌کند بلکه به عنوان یک مکان آموزشی نیز می‌تواند به ترویج و آموزش فنون حصیربافی و صنایع‌دستی مرتبط بپردازد. این موزه می‌تواند محلی برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی و نمایشگاه‌های موقت باشد که به معرفی هنرمندان و تولیدکنندگان محلی کمک می‌کند.
مدیرکل میراث فرهنگی استان خوزستان گفت: ما امیدواریم که با افتتاح این موزه، شاهد افزایش گردشگران و علاقه‌مندان به صنایع‌دستی در منطقه باشیم و این امر به رونق اقتصادی و فرهنگی شادگان کمک کند. همچنین، ما به دنبال ایجاد همکاری‌های بیشتر با هنرمندان و تولیدکنندگان محلی هستیم تا بتوانیم به توسعه پایدار صنایع‌دستی در این منطقه کمک کنیم.
شهر ملی حصیر
از سوی دیگر مریم جلالی، معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در سفر به استان خوزستان اعلام کرد که شادگان ظرفیت تبدیل شدن به شهر ملی حصیر را دارد. وی تأکید کرد: «برای تحقق این هدف، باید تشکل‌های مردم‌نهاد و انجمن‌ها فعال‌تر شوند. مردمی‌سازی این فرآیند، کلید موفقیت است.» جلالی همچنین افزود که اقدامات پس از ثبت ملی، از جمله حفظ و توسعه این هنر، از اهمیت بالایی برخوردار است.
مریم دورقی یکی از هنرمندان حصیرباف شادگان، معتقد است که ملی شدن این شهر به عنوان شهر حصیر، می‌تواند به تجاری‌سازی این هنر کمک شایانی کند. وی گفت: «وقتی شادگان به عنوان شهر ملی حصیر شناخته شود، ارزش آثار صنایع دستی ما برای خریداران بیشتر آشکار می‌شود و این هنر دیده خواهد شد.» دورقی همچنین بر لزوم ایجاد برند برای حصیربافی تأکید کرد و افزود: «با داشتن برند، تنها محصولات باکیفیت و مرغوب به بازارهای صادراتی راه پیدا می‌کنند.»
حصیربافی در شادگان قدمتی طولانی دارد و به عنوان یک صنعت خانوادگی از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. موقعیت جغرافیایی این شهرستان، که در کنار تالاب شادگان قرار دارد، باعث شده تا بسیاری از مردم محلی به این صنعت روی آورند. با گشایش موزه صنایع دستی حصیری، امید می‌رود که این هنر سنتی نه تنها در سطح ملی، بلکه در عرصه بین‌المللی نیز شناخته شود.
این موزه به عنوان یکی از پروژه‌های کلیدی در حوزه صنایع دستی، نقش مهمی در حفظ و توسعه هنر حصیربافی ایفا خواهد کرد و می‌تواند به عنوان الگویی برای سایر مناطق کشور در جهت احیای صنایع دستی محلی مورد توجه قرار گیرد.
